Mantelzorger en financiële gevolgen
Een op de zes werknemers combineert betaald werk met mantelzorg. Het aantal uren dat eraan besteed wordt, loopt sterk uiteen, maar meer dan 600.000 mantelzorgers in Nederland geven meer dan drie maanden en meer dan acht uur per week hulp.
Vaak gaan ze er financieel op achteruit, doordat mantelzorg aardig in de papieren kan lopen. Daar komt nog bij dat mantelzorgers zich soms genoodzaakt zien minder uren te gaan werken.
Volgens directeur Liesbeth Hoogendijk van belangenvereniging voor mantelzorgers Mezzo schort het vaak aan voorbereiding. “We krijgen veel signalen dat mensen zich te laat hebben gerealiseerd wat het financiële effect is van mantelzorg.”
“Als de mantelzorger en de zorgvrager samenwonen en er bijvoorbeeld een traplift en dagbesteding moeten komen, kunnen daar flinke eigen bijdragen bij komen kijken. Dan is het wel even schrikken als er een rekening van een paar honderd euro van het Centraal Administratie Kantoor (CAK) op de mat valt.”
Vervoerskosten
Wat er op financieel gebied allemaal op de mantelzorger afkomt, is volgens Hoogendijk erg afhankelijk van de persoonlijke situatie. “Als de mantelzorger en de zorgvrager niet bij elkaar wonen, heb je te maken met vervoers- en parkeerkosten, telefoonkosten en soms zoiets als was- en strijkkosten. Vooral de vervoerskosten kunnen vrij fors zijn.”
Uit eerdere berekeningen van Mezzo blijkt dat mantelzorgers die niet samenwonen met degene die verzorgd wordt, gemiddeld zo’n 1.100 euro per jaar kwijt zijn aan deze was-, reis- en telefoonkosten.
Als de mantelzorger en de zorgvrager wel samenwonen, kan de mantelzorg financieel nog veel vervelender uitpakken. “Het financieel nadeel kan oplopen tot honderden euro’s per maand”, stelt Hoogendijk. “Dit komt bijvoorbeeld doordat ze gekort worden op hun uitkering door de kostendelersnorm, of door een stapeling van eigen bijdragen.”
De eigen bijdrage geldt als de persoon die verzorgd wordt, thuis hulp of zorg krijgt op basis van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) of als hij of zij in een verzorgings- of verpleeghuis blijft. De hoogte is afhankelijk van het inkomen en vermogen van de zorgvrager.
Financiële problemen
Soms ontstaan er financiële problemen. “Dat zie je in het algemeen bij een forse zorgvraag. De hulpbehoevende kan zelf niet werken en krijgt een uitkering. De mantelzorger gaat noodgedwongen minder werken of stopt met werken. Dan ontstaat er soms een onbeheersbaar proces van een stapeling van kosten en steeds minder oplossingen”, signaleert Hoogendijk.
Een enquête van Mezzo in 2016 wees uit dat meer dan de helft van de mantelzorgers in financiële problemen belandt door de extra kosten die gemaakt moeten worden.
Een deel van de kosten kan vergoed worden door zorgverzekeraars, door middel van aftrekposten bij de belastingaangifte of door mogelijkheden binnen de bijzondere bijstand.
“Maar het gaat hier om hele complexe regelingen waar je diep in moet duiken om uit te zoeken hoe het zit. Niet iedereen is hiertoe in staat of kan dat opbrengen”, stelt Hoogendijk.
Mantelzorgers gaan bovendien al gebukt onder een hoge regeldruk. “Zij zijn gemiddeld drie uur per week kwijt aan het regelen van zorg. Dan moet je denken aan het nabellen van aanvragen, formulieren invullen en afspraken met zorgverleners. Vaak hebben ze geen fut meer om ook nog andere regelingen te treffen.”
Lastig
Ook Dina Doeksen, die samen met haar man voor hun 26-jarige gehandicapte zoon Roan zorgt, ervaart dat het lastig is om geld terug te vragen bij de verschillende instanties.
“Onze zorgverzekeraar bijvoorbeeld, doet niet veel voor mantelzorgers. En we kunnen wel belasting terugkrijgen, maar dat is zo ingewikkeld. Er is een enorme bureaucratie waar je mee te maken krijgt, zoals de Wmo. En dat terwijl de mantelzorger toch al zoveel doet”, vindt Doeksen.
“Ik verzorg de maaltijden en boodschappen, mijn man doet de financiële zaken”, vertelt Doeksen. “Daarvoor moet ik vaak heen en weer reizen tussen mijn eigen woonplaats Voorschoten en Amsterdam. Al met al ben ik er zo’n zeven uur per week aan kwijt, soms meer.”
Persoonsgebonden budget
Inmiddels woont Roan zelfstandig in een woonvorm in Amsterdam, maar toen hij nog thuis woonde, kreeg Roan een persoonsgebonden budget (pgb). “Het pgb is heel mooi, maar je moet alles verantwoorden. Maar het is wel geweldig dat het er is: je kunt je eigen zorgverleners kiezen, je eigen tijden bepalen.”
Toch heeft gedoe rond het pgb ertoe geleid dat Roan zich gedwongen zag op zichzelf te gaan wonen. “Zijn gezondheid ging achteruit en hij had eigenlijk een uitbreiding van het pgb nodig, maar dat kregen we niet voor elkaar. Toen heeft hij uiteindelijk gekozen voor een verhuizing naar een 24-uursorganisatie.”
Met een pgb kunnen mensen die zorg nodig hebben, die zelf inkopen. Ze kunnen ervoor kiezen professionele zorgverleners in te huren, maar het is ook mogelijk het budget (deels) te gebruiken om de mantelzorger te betalen. Daarvoor moet dan wel een contract afgesloten worden.
Zorgverlof
Doeksen werkt twintig uur per week in de thuiszorg. Ze heeft weleens zorgverlof opgenomen als dat nodig was. “Mijn werkgever weet wat mijn situatie is, ik ben daar altijd open over geweest.”
Mantelzorgers die tijdelijk minder willen of niet werken, kunnen aanspraak maken op verschillende verlofregelingen. Zo is er calamiteitenverlof, kortdurend zorgverlof en langdurend zorgverlof. Calamiteitenverlof wordt betaald door de werkgever, maar is alleen bedoeld voor noodsituaties.
Bij kortdurend zorgverlof gaat het om betaald verlof dat kan worden ingezet om enkele dagen noodzakelijke zorg te verlenen aan kinderen, partner of ouders. Minstens 70 procent van het loon wordt doorbetaald. Het kortdurend zorgverlof mag in een periode van twaalf maanden maximaal twee keer het aantal gewerkte uren per week bedragen.
Het langdurig zorgverlof is onbetaald verlof. Per twaalf maanden kan de mantelzorger maximaal zes keer het aantal uren dat hij of zij per week werkt opnemen.
Bespreekbaar maken
“Werkgevers en werknemers zijn vaak niet goed op de hoogte van dit soort regelingen”, aldus Hoogendijk. “Bovendien is zorg vaak lastig in te plannen. De oplossing ligt eerder in het bespreekbaar maken van de situatie op het werk. De werkgever kan dan bijvoorbeeld gelegenheid geven tot thuiswerken of het mogelijk maken dat de werknemer extra verlofdagen koopt.”
“Maar het is wederzijds een lastig issue, omdat het om het privédomein van de werknemer gaat. Bovendien zijn werknemers vaak bang dat ze een promotie mislopen of een contract niet verlengd wordt.”
Wilt u meer weten over de 24 uurs zorg aan huis? Neem gerust contact met ons op of plan vrijblijvend een afspraak in.
